- نویسنده : امید حسینی
سفالگری در ایران از هنرهای قدیمی و محبوب کشورمان بشمار می رود. هنوز هم از ظروف سفالی در زندگی روزمره استفاده می شود.سفال ایرانی نمونه بسیار خوبی از محصولات دست ساز , مطابق با فرهنگ مردمان کشورمان است. برخی از هنر مندان بر روی ظروف سفالی انواع نقاشی های زیبا را در قالب میناکاری روی سفال انجام می دهند که زیبایی دو چندانی به محصولات دست ساز خواهد بخشید. صنایع دستی سفال ایران در شهرهایی همچون لالجین همدان دنبال می شود. سفالگری کودکان به آنها آموزش ساخت و تولید محصولات جدید را می دهد از این رو پیشنهاد می شود برای بوجود آوردن خلاقیت و نوآوری در شخصیت کودکان خود , امکان کار با گل های سفال را برای آنها فراهم آورید. سفالگری در منزل نه تنها برای شادابی و سرگرمی می باشد , بلکه برای تولید تجاری محصولات سفالی نیر می تواند انجام گردد. اگر قصد دارید که بدانید سفالگری چیست؟ بهتر است تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. تاریخچه سفالگری در ایران به زمان های قدیم بر می گردد و شما می توانید ظروف سفالی ایرانی قدیمی را در موزه های داخلی و خارجی مشاهده نمائید. در گذشته سفالگری با دست و سپس سفالگری با چرخ انجام می شده. امروزه دستگاه های مدرن تر برای تولید محصولات سفالی وجود دارد. همچنین آموزش مراحل مختلف هنر سفالگری در ایران بسادگی از طریق دنیای مجازی امکان پذیر است.تماس با واحد فروش: 09019277512
تاریخچه ی هنر اصیل سفالگری در ایران
سفالگری چیست؟
سفالگری در ایران، یک هنر ارزشمند، اصیل و کهن است. سفالگری از صنایع دستی محبوب ایرانی بشمار می رود. این هنر دیرینه را می توانید در میان آثار کشف شده از مکان های باستانی و قدیمی در سراسر ایران مشاهده کنید. ظروف و آثار سفالی در ایران، قدمتی بیشتر از 10 هزار سال دارد. بررسی تاریخچه هنر سفالگری نشان می دهد که مردمان باستان چگونه از رس و آب، گِل تهیه می کردند و با استفاده از آن، انواع ظروف سفالی را می ساختند. امروزه نیز این هنر را یکی از هنرهای تجسمی معرفی کرده اند و جایگاه ویژه ای در میان سایر آثار هنری دارد.
در دنیای رنگارنگ هنری، انواع ظروف سفالی با مدل ها و سبک های مختلف خودنمایی می کنند. سفالگری در ایران بسیار محبوب است. ظروف سفالی با طرح و رنگ های مختلف هم به عنوان وسایل تزئینی به کار می روند و هم می توان آنها را در زندگی استفاده کرد؛ به عنوان مثال، انواع کوزه های سفالی، بشقاب ها، لیوان و کاسه سفالی، ظروفی هستند که حتی می توان در آنها غذا خورد.
تاریخچه سفالگری در ایران
این نوع کاربرد ها حتی از ده ها قرن پیش در سرزمین های مختلف به خصوص ایران باستان وجود داشته است. شواهد آن را در قالب ظروف کهنه و قدیمی مشاهده می کنید که در موزه های شهرهای مختلف نگهداری می شوند. هنر سفالگری در ایران، جذاب است و اگر خلاقیت همراه باشد می تواند منجر به تولید آثار هنری شگفت انگیز گردد. این هنر هم اکنون به عنوان یک هنر تجسمی مشهور در جهان شناخته شده است و حتی مسابقات و جشنواره هایی هم در این حوزه برگزار می شود.
تاریخچه سفالگری در ایران به بیشتر از ۸ هزار سال قبل باز میگردد! ظروف سفالی یافت شده در آثار باستانی اصفهان، همدان، کرمان، یزد و به خصوص مناطق بومی استان های جنوبی کشور، همگی به نوعی به این هزاره های گذشته اشاره دارند. برخی از یافته های ظروف سفالی به دوران قبل از اسلام هم باز می گردد. این ظروف در لابه لای صخره ها و لایه های زمین در طول گذر زمان مدفون شده بودند و طی اکتشافات باستان شناسی از دل زمین به بیرون کشیده شدند.
سفال ایرانی
یافتن ظروف سفالی در ایران در مناطق مختلف نشانگر تمرکز روستانشینی و شهرنشینی بوده است. در این مکان ها، اقوام و مردم زندگی خود را در یک منطقه تشکیل داده بودند و ظروف مختلف را برای زندگی ساخته اند. برخی از ظروف سفالی هم در غارها یافت شده است. به طور کلی تاریخچه سفالگری در ایران را می توان به طور رسمی از دوره ساسانیان، هخامنشیان و دوره صفویان و تیموریان دنبال کرد. ظروفی که در این دورهها ساخته می شدند شامل ظروف ساده یا ظروف نقش دار بودند که نمادی از سلطنت پادشاهی و نشانه های آن دوران را نشان می داده است.
آشنایی با سفالگری
آشنایی با هنر سفالگری در ایران به شما اطلاعات زیادی می دهد. زمانی که یک ظروف سفالی را نگاه می کنید به طور مستقیم ذهن شما به یکی از مصنوعات ساخته دست بشر متمایل می شود چیزی که در ابتدا یک گل رس بوده است اما اکنون به ظرفیت زیبا و جذاب مبدل گشته است. سفالگری در ایران شامل عبور از مراحل مختلف است. این مراحل با نام مراحل سفالگری معرفی می شود و هر فردی که به این هنر علاقه مند باشد بدون شک باید این مراحل را طی کند. با تکیه بر مهارت استاد سفالگر می توان ظروف ساده یا ظروف خاص با طراحی خلاقانه را تولید کرد.
مراحل مختلف هنر سفالگری در ایران
همه ما با ظروف سفالی از جمله گلدان، بشقاب، کاسه و کوزه آشنا هستیم. این ظروف، سطح صاف دارند. همچنان که استاد سفالگر آنها را روی دستگاه سفالگری به چرخش در می آورد با فشار ملایم دستان خود سعی می کند تمام قسمت های ظرف را یکنواخت تر کند. تمام ظروف سفالگری در شهرهای مختلف ایران نمایانگر فرهنگ و سبک زندگی مردم همان منطقه هستند. مطالعه ظروف سفالگری دست آمده از یک منطقه میتواند تاریخ آن منطقه را به همراه تمدن ها در سرزمین باستان نشان دهد. شاید به همین دلیل است که مراحل سفالگری در ایران به تدریج شکل گرفته است و اکنون به یک هنر بزرگ تبدیل شده است.
برخی از ظروف سفالگری در ایران به صورت خام و با استفاده از گل رس تهیه میشوند. پس از آنکه ظروف در داخل کوره حرارت داده شد به همان صورت به مصرف می رسند. برخی دیگر از ظروف سفالی دارای لعاب روی سطح خارجی هستند و این لعاب در نقش یک پوشش محافظ برای ظرف ها عمل می کند، به این ترتیب مراحل سفالگری در ایران شامل تهیه گِل سفالگری، ساخت ظرف، لعاب کاری و حرارت دادن در کوره می باشد. ظروف سفالی معمولاً بادوام و بسیار مستحکم هستند؛ دلیل آن هم کاملاً واضح است؛ ظروف در حرارت زیاد قرار می گیرند و بافت آن محکم تر می شود. به اصطلاح می گویند ظرف سفالی در کوره، پخته می شود.
سفالگری با چرخ
برای ساخت بهترین ظروف سفالگری به دستگاه سفالگری نیاز است. اگر نامی از چرخ سفالگری هم شنیده اید در حقیقت، همین دستگاه می باشد هنر سفالگری در ایران، ظرافت ها و جذابیت های خاص خودش را دارد. دستگاه سفالگری یکی از ارکان و اجزای اصلی این هنر بومی و ماندگار است. بدون چرخ سفالگری، ساخت ظروف زیبا عملاً غیر ممکن است. از آنجایی که گل رس بسیار سخت و محکم است و باید با حرکت پیوسته به آن شکل داده شود، دستگاه سفالگری بسیار ضرورت پیدا میکند.
برای اینکه ظروف سفالی، منسجم تر تولید شوند نیاز است که خاک رس اولیه برای تهیه گل رس، ذرات ریزتر و نرم تری داشته باشد. در این صورت پس از اینکه ظروف سفالی پخته شدند، بسیار محکم تر خواهد بود. دستگاه سفالگری شامل یک پایه بلند است که قسمت بالای آن سطح دایره ای شکل دارد و گل رس برای ساخت ظروف سفالی روی آن قرار می گیرد. قسمت پایین چرخ سفالگری به صورت دایره ای شکل با قطری بیشتر از قسمت بالا می باشد. این دو قسمت توسط یک میله هم محور به هم متصل هستند. با چرخش پایه دستگاه، صفحه اصلی دستگاه سفالگری به حرکت در می آید و استاد سفالگر می تواند حالت های دلخواه را به گل رس بدهد.
کار کردن با دستگاه سفالگری در ایران راحت است. برخی از مدل های چرخ سفالگری به صورت فیزیکی حرکت داده می شود؛ به این مفهوم که استاد سفالگر با استفاده از پاهای خود، صفحه پایینی را می چرخاند و به این ترتیب، صفحه بالایی به حرکت در می آید. نوع دیگری از دستگاه های سفالگری مدرن با برق کار می کنند. تفاوت این دو دستگاه در سرعت عمل برای ساخت ظروف سفالی می باشد. اگر از چرخ سفالگری برقی استفاده کنید باید آنچنان مهارت بالایی داشته باشید که با سرعت بالای حرکت چرخ، خیلی سریع، ظروف سفالی را حالت دهید. کوچکترین اشتباه منجر به فرو ریختن گل سفالگری و خراب شدن کار شما می شود. دستگاه سفالگری فیزیکی، به انرژی بیشتری نیاز دارد و در مدت طولانی تری، ظروف سفالی با آن ساخته می شود.
سفالگری کودکان
هنر سفالگری در ایران، بسیار انعطاف پذیر است؛ به این مفهوم که هم می تواند به عنوان یک منبع درآمد به آن نگاه کرد و هم میتوان آن را یک هنر سرگرمی و تفریحی معرفی نمود. سفالگری کودکان یک هنر سرگرمی است که برای این گروه سنی ارائه می شود. حتماً با سفالگری برای کودکان آشنایی نسبی دارید. سفالگری نه تنها یک سرگرمی برای کودکان محسوب میشود بلکه در فنون آموزشی جدید، بازی کردن با گل رس و ساخت اشیای تزئینی و مختلف، قوه تخیل و ابتکار و خلاقیت و مهارت های دست ورزی کودک را ارتقا می دهد. در بسیاری از مهدهای کودک و مدارس ابتدایی، هنر سفالگری یکی از فعالیت های فوق برنامه معرفی می شود.
اهمیت هنر سفالگری در ایران برای کودکان بسیار شناخته شده است و مراکز فرهنگی- هنری، فرهنگسرا یا موسسات هنری رسمی، این هنر خلاقانه را برای کودکان ارائه می دهند. وسایل سفالگری، پیچیده نیست و با چند ابزار ساده در کنار گل رس می توان مهارت های فکری و عملی کودک را پرورش داد. در سفالگری کودکان نیاز به حرارت دادن دست سازه ها در کوره نیست. کودکان صرفاً با این فعالیت تصمیم دارند استعدادهای خود را به مرحله عمل درآورند.
سفالگری با دست
اصلیترین وسایل سفالگری، همان گل رس است. بدون گل رس، ظروف سفالی خلق نمی شوند. لوازم دیگری که برای سفالگری نیاز است شامل دستگاه یا چرخ سفالگری، به علاوه چند ابزار ساده نظیر سوزن، چاقو، قلمو و کاردک است. برای اینکه ظروف سفالگری در پایان کار از چرخ سفالگری جدا شوند، یک سیم بسیار باریک به نام سیم قطع کننده استفاده می شود. قلموها و کاردک ها یا سوزن در سفالگری برای ایجاد نقش و نگارهای خلاقانه روی ظروف سفالی به کار می روند.
سفالگری در منزل
هنر سفالگری در ایران آنچنان جذاب و خلاقانه اجرا میشود که میتوان به آن به عنوان یک منبع کسب درآمد نگاه کرد. جذاب ترین و بی نظیرترین طرح سفالگری در چند سال اخیر، محصولاتی هستند که با هنر میناکاری در آمیخته شده اند. میناکاری روی ظروف سفالی منجر به تولید صنایع دستی بسیار جذاب می شود؛ چیزی که با رنگ و لعاب های متفاوت خلق شده است. برخی از ظروف سفالی صرفاً با رنگ های لعابی و طرح های زیبا رنگ آمیزی می شوند و سپس در کوره حرارت می بینند تا استحکام لازم را به دست آورند. درآمد از فروش ظروف سفالی قابل توجه هستند و اگر با اندکی خلاقیت همراه باشد، بدون شک، یک منبع درآمدی مناسبی خواهد بود.
برای اینکه از سفالگری در ایران بتوان درآمد خوبی کسب کرد نمیتوان سفالگری را در خانه و با ساده ترین لوازم اجرا نمود. برای خلق ظروف سفالی به حداقل امکانات یک کارگاه سفالگری نیاز می باشد. اگر به این هنر علاقهمند هستید بهتر است از همان ابتدای کار، اصول و قواعد خاص آن را بیاموزید. زیباییهای این هنر به قدری است که در تمام خانه ها، نمونه ای از یک ظروف سفالی را میتوان یافت.