- نویسنده : امید حسینی
صنایع دستی شهرکرد از قدیمی ترین هنرهای دستی ایران زمین است و برای علاقه مندان به صنایع دستی پارسی جذابیت ویژه ایی دارد. فرهنگ غنی هموطنان بختیاری از جمله دلایل تنوع صنایع دستی چهارمحال و بختیاری بشمار می رود. ما در این مقاله معروف ترین صنایع دستی استان چهارمحال و بختیاری را به شما معرفی خواهیم نمود تا با هنرهای اصیل این خته از کشور عزیزمان آشنا شوید. هموطنان عزیز در استان چهارمحال و بختیاری می توانند از بازارچه دائمی صنایع دستی شهرکرد دیدن کرده و یا بهترین دست سازهای هنری را از فروشگاه صنایع دستی اصفهان سفارش دهند. معرفی کامل انواع صنایع دستی شهرهای مختلف به شما کمک می کند با محصولات هنری هر منطقه آشنا شوید. تنوع سوغات شهرکرد و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری بگونه ایست که سلیقه های مختلف هنری پوشش داده می شود. شما می توانید لیست صنایع دستی شهرکرد را مشاهده کرده و با انواع هدیه صنایع دستی ایرانی و سوغات استان چهارمحال و بختیاری آشنا شوید.تماس با واحد فروش: 09019277512
سوغات و صنایع دستی شهرکرد و چهارمحال و بختیاری
صنایع دستی شهرکرد به دلیل روش های بافت و ساخت کاملا متفاوت و تنوع عالی هر گردشگری را به خود جذب می کند. کاربرد پذیری عالی در کنار طراحی و نقوش یونیک فوق العاده است. شهرکرد به عنوان پایتخت چهار محال و بختیاری یکی از مقاصد خوش آب و هوا و بکر برای گردشگری و سفر است و یکی از مرتفع ترین شهرهای کشورمان به حساب می آید. یقینا شهرکرد نه تنها توانسته با جاذبه هایی مثل آبشار کوهرنگ، چشمه دیمه، غار یخی چما، قلعه چالشتر و غیره نظر گردشگران خارجی و داخلی را به سمت خود جلب کند بلکه صنایع دستی ارزشمند آن هم نقش زیادی داشته است.
صنایع دستی شهرکرد به شکل های مختلف تولید می شوند و همین عامل باعث شده تا از تنوع بالایی برخوردار باشند. همچنین عشایر و روستاییان شهرکرد هم نقش زیادی در این زمینه ایفا کرده اند و هنوز هم روش های سنتی را در تولید محصولات این خطه حفظ کرده اند.
لیست صنایع دستی شهرکرد
شهرکرد از لحاظ صنایع دستی به دو بخش تقسیم می شود. یک مدل صنایع دستی شهرکرد به نیرو و توان زیادی نیاز دارد مثل نمدمالی که مردان انجام می دهند و یک مدل هم نیاز به دقت و هنرمندی بالایی نیاز دارد مثل دستبافت های گوناگون که زنان انجام می دهند. با اینکه صنایع دستی های شهرکرد تنوع و کیفیت بالایی دارند اما به عنوان شغل دوم در کنار شغل اصلی انجام می شود. در ادامه به مهمترین نمونه های صنایع دستی این شهر اشاره می کنیم.
شهرکرد یکی از متنوع ترین صنایع دستی های کشورمان را دارد که متأسفانه برخی از آنها صرفه جنبه محلی پیدا کرده و رونق اولیه خود را از دست داده اند. با این حال هنوز هم تعدادی از آنها توسط مردم محلی، زنان و مردان روستایی و عشایری تولید می شوند و در حفظ و شکوفایی آن نقش دارند. در ادامه لیستی از صنایع دستی های شهرکرد را معرفی می کنیم:
• چوقا یا چوخا بافی :
یکی از شناخته شده ترین صنایع دستی های شهرکرد، چوقا یا چوخاست که به عنوان بالاپوش مردانه مورد استفاده قرار می گیرد. زنان عشایر چوقا را به کمک دار افقی و تک نفره با نخ های خیلی ظریف و نازک می بافند. نخ های چوقا از جنس پشم سفید رنگ هستند که برای تزیین از خطوط مشکی و آبی تیره استفاده کرده اند. به چوقا کیارسی باف هم می گویند چون زنان کیارسی این نوع صنایع دستی را می بافند. جنس ظریف و در عین حال بسیار مقاوم چوقا شهرت بسیار زیادی دارد.
• خرسک بافی :
خرسک اسم فرشی است که عشایر و روستاییان شهرکرد استفاده می کنند. با توجه به اینکه اقلیم و زمین های شهرکرد همگی سطح ناهموار و ناموزون دارند، نوعی فرش به نام خرسک بافتند تا بتوانند به کمک بافت درشت و پرزهای گرفته نشده آن، زیراندازی نرم و صاف داشته باشند.
سلام
• جاجیم بافی :
جاجیم هم یکی دیگر از محصولات، سوغات و صنایع دستی شهرکرد محسوب می شود. حتما جاجیم و جاجیم بافی را در شهرهای مختلف کشورمان دیده اید اما به دلیل نوع بافت خاصی که دارد در هر شهری به سبک و سیاق مختلفی است. تفاوت جاجیم شهرهای مختلف الگو و طرح های آن است که با الهام از طبیعت و ویژگی های فرهنگی و رسوم آن منطقه انتخاب شده اند. همچنین جاجیم شهرکرد، نوارهای باریک با عرض کم هستند که در انتها آنها را به یکدیگر می دوزند. جاجیم بافی شهرکرد به منظور استفاده روانداز، رختخواب، زیرانداز، حمل گهواره بر پشت مادر و غیره استفاده می شود.
• چنته یا نمکدان بافی :
نمکدان های عشایر شهرکرد بسیار خاص و متفاوت با هر نوع نمکدانی است که تا به حال دیده اید. البته نباید نمکدان را با نمک پاش اشتباه گرفت. نمکدان های عشایر شهرکرد (تی یر) به منظور نگهداری و جابجایی و محافظت در برابر رطوبت و سرمای منطقه استفاده می شود. جنس نمکدان یا چنته شهرکرد به شکل ترکیبی از فرش و جاجیم است. لایه رویی از جنس فرش و زیرین آن جاجیم است. علاوه بر شهرکرد، شهرهای چلگرد، لردگان، کوهرنگ و غیره هم چنته بافی فعالی دارند و چون جزو لوازم ضروری زندگی عشایر است این صنایع دستی شهرکرد بسیار رواج دارد.
• وریس بافی :
وریس که به نام های وریسین یا ویریس هم می شناسند نوعی طناب است که زنان عشایر شهرکرد می بافند اما نسبت به طناب هایی که ما دیده ایم و شناخت داریم بسیار زیباتر، خوش رنگتر و مقاوم تر هستند. بنابراین وریس بافی جزو پرکاربردترین و مهمترین صنایع دستی شهر شهرکرد به حساب می آید و در زندگی روزمره آنها کاربرد زیادی دارد.
• خورجین بافی :
خورجین بافی که در گویش عشایر، هورژین نام دارد یکی دیگر از صنایع دستی شهرکرد است که مانند تمامی نمونه های دیگری که مثال زدیم جنبه کاربردی بسیاری در زندگی مردمان این شهر دارد. خورجین بافی شهرکرد برخلاف سایر شهرها کاملا بدون گره است و آنها را بر روی دار افقی می بافند. خورجین علاوه بر اینکه به عنوان زیرانداز بر روی احشام استفاده می شود جنبه نگهداری از وسایل ارزشمند را هم دارد که با کاربرد آن در زندگی شهری کاملا متفاوت است. مردمان شهرکرد از خورجین برای جابجایی برنج، گندم و آرد و جو هم استفاده می کنند. خورجین بافی در شهرکرد توسط زنان ایلیاتی بافته می شود. نقوش هندسی پرکاربردترین طرح و نقوش برای تزیین خورجین هستند و لبه های هر دو طرف کیسه های خورجین با موی بز شیرازه دوزی می کنند.
• سیاه چادر بافی :
سیاه چادر یا در گویش عشایر شهرکرد، بهون، سوغات و صنایع دستی شهرکرد است که عشایر از آن به عنوان محل سکونت خود استفاده می کنند. سیاه چادر از جنس پشم است و ساخت هر کدام بین 10 تا 15 روز زمان می برد که بستگی به بزرگی و متراژ آن دارد. معمولا بزرگان عشایر، سیاه چادرهای بزرگتر و زیباتری دارند. سیاه چادر بافی با کمک موی بز بافته می شود چون هنگام باران، باد کرده و جلوی نفوذ آب به داخل چادر را می گیرد و در گرما هم ساختار آن به گونه ای است که اجازه عبور هوا را می دهد. همچنین هر سیاه چادر یا بهون از چندین تکه یا لت تشکیل شده است که طول هر یک بین تا 6 تا 10 متر است.
• گلیم بافی :
گلیم بافی یکی دیگر از صنایع دستی چهار محال و بختیاری، شهرکرد است که سابقه آن به بیش از 3 هزار سال می رسد. هر چند گلیم بافی در سایر نقاط کشورمان نیز تولید می شود اما گلیم های شهرکرد متفاوت هستند. گلیم بافی شهرکرد با هدف ساخت نوعی فرش و از جنس پشم و پنبه و گاهی اوقات نمونه های نفیس هم از جنس پشم و موی بز هستند. همچنین نخ های تار و پود گلیم های شهرکرد به شکل یکی در میان از زیر و روی هم عبور می کنند که کمی با سایر گلیم ها متفاوت است. گلیم بافی شهرکرد را به عنوان صنایع دستی زنانه می شناسند که با دارهای عمودی و افقی بافته می شوند.
• قالیبافی :
قالی بختیاری و شهرکرد به دلیل اینکه با گره ترکی و دو پوده بافته می شوند خاص و متمایز هستند. نخ خامه از روی دو تاری که کنار هم قرار گرفته اند به سمت عقب می رود و تارها را دور می زند و سپس از بخش زیرین کمانی شکل روی تارها بیرون می زند و نوک آن را قیچی می کنند. بعد از اینکه یک ردیف بافت انجام شد، روی قسمت های بافته شده را دو پود می گذارند و با کلکیت یا دفتین می کوبند. قالی معروف شهرکرد در بین عشایر بختیاری، بی بی بف است که کاملا متفاوت با فرش های ایرانی از حیث ابعاد، نقش و اندازه و مواد اولیه است. به دلیل اینکه در گذشته بی بی ها توانایی مالی زیادی داشتند و مشغول قالی بافی بودند به این اسم معروف شده است. در حال حاضر بی بی بف در چالشتر شهرکرد انجام می شود که به فرم قالی خشتی است.
• پیش سینه بافی :
صنایع دستی شهرکرد خاص و زیباست و این مورد را در ابتدای مقاله هم اشاره کردیم اما شاید تصور نمی کردید که تا این حد صنایع دستی چهار محال و بختیاری، شهرکرد، یونیک و بی نظیر باشد. پیش سینه هم یکی دیگر از صنایع دستی شهرکرد است که با هدف تزیین و زینت به دور گردن مادیان می بندند که مثل گردنبند است. از گذشته تاکنون مرسوم بوده که پیش سینه را برای تزیین حیواناتی که عروس یا بی بی روی آن سوار می شود استفاده می کنند. شیوه بافت پیش سینه، به شکل رندی است و جنس تار آن از پنبه و پود آن از ابریشم است. پیش سینه به شکلی بافته می شود که بافت وسطی آن در طرفین بسته شده و در وسط به شکل مثلثی در می آید و به طرف بالا بافته می شود.
• نمدمالی :
همانطور که گفتیم نمدمالی از صنایع دستی شهرکرد است که بیشتر توسط مردان انجام می شود چون توان و نیروی بالایی می خواهد. نمدمالی یکی از صنایع دستی های خاص شهرکرد است که جایگاه ویژه ای در زندگی مردمان این خطه دارد. نمدها فرم، طرح و نقش متنوعی دارند به همی دلیل هر کسی با هر نوع سلیقه ای آن را می پسندد. نمدهای عشایر شهرکرد از جنس پشم خالص گوسفند است و محصولات متنوعی مثل سجاده، فرش، کلاه، کفی کفش، جلیقه و کمربند و عرقگیر صندلی از آن درست می کنند.
• سنگتراشی :
سنگتراشی یکی از زیباترین و البته نمونه ای فراموش شده و کمتر مورد استفاده عشایر چهار محال و بختیاری در شهرکرد است. سابقه هنر سنگتراشی به چندین قرن پیش باز می گردد که از ابزارهایی مثل سنگ آسیاب، آردچی، ناودان، انواع شیرهای سنگی و هاون استفاده می کردند. امروزه به شکل محدود در روستاهای دوردست شهرکرد سنگتراشی انجام می شود.
• مهده بافی :
مهده بافی در ایل بختیاری شهرکرد و در بین زنان رواج بسیار زیادی دارد. مهده برای نگه داشتن وسایل بسیار ضروری است و هنوز هم به دلیل کاربرد گسترده بافته می شود. پس از اینکه بافت اصلی به اتمام رسید از یک طرف تا می زنند و روی آن را با موی بز می بافند. در مهده بافی از قفل و کلید استفاده می کنند و در برخی موارد نقش بالش یا به قول بختیاری های مقیم شهرکرد به عنوان زیرگوشی استفاده می شود.
• توربه بافی یا توبره بافی :
توبره بافی یکی از صنایع دستی شهرکرد است که در گویش مردمان این شهر توربه هم می گویند. توربه ها فرم کیسه ای شکل دارند و ظاهر آنها شبیه به کوله پشتی است. از توربه یا توبره برای جابجایی و نگهداشتن نان فطیر، استکان، چای، پیاز، مشکول و غیره استفاده می کنند. معمولا پشت توبره ساده است و روی آن با زمینه ساده و نقش های رندی بافت کار می کنند.
• سرفه آردی یا سفره آردی :
غذای اصلی بختیاری های چهار محال و بختیاری، نان است و بنابراین آرد جایگاه مقدسی دارد. به همین دلیل از صنایع دستی شهرکرد سرفه آردی یا سفره آردی است که مخصوص نگهداری آرد نان است و از جنس گلیم و با روش رندی بافت تولید می شود. برخی اوقات نیز بافت ساده ای در وسط دارند و حاشیه آن نقش دار است. فرم سرفه آردی مستطیلی و گاهی اوقات نیز مربعی به متراژ 1 در 1 متر است. سرفه یا سفره آردی به شکل های مختلف نظیر یک قسمتی نقش دار، دو قسمتی و چهار قسمتی نقش دار بافته می شود.
خرید صنایع دستی شهرکرد
با شناخت صنایع دستی شهرکرد در مرحله اول نوبت به بررسی مراکز فروش معتبر در این شهر می رسد تا بتوانید با خیالی آسوده و قیمت مناسب، محصول مدنظرتان را خریداری کنید. برای کسانی که به شهرکرد سفر کرده اند توصیه می کنیم بازارچه دائمی صنایع دستی شهرکرد را از دست ندهند. این مجموعه که اصلی ترین و مهمترین مرکز خرید صنایع دستی شهرکرد است و از سال 1395 فعالیت خود را شروع کرده، تمامی صنایع دستی معروف این شهر را برای فروش عرضه نموده است.بازارچه صنایع دستی شهرکرد که محل فروش دائمی است در میدان قدس است که با هدف احیای صنایع دستی و عرضه آن به گردشگران داخلی و خارجی و افزایش انگیزه در تولیدکنندگان راه اندازی شده است. این بازارچه 28 غرفه دارد که در آن تمامی رشته های صنایع دستی و هنرهای سنتی پوشش داده شده اند و شما می توانید با تمامی نمونه های صنایع دستی شهرکرد آشنا شوید.
علاوه بر این می توانید به گذر صنایع دستی شهرکرد بروید که با مشاغل مختلفی مثل نمدمالی، فرش بافی، کلاه مالی، گیوه دوزی و رفوگری پذیرای شما خواهد بود. این مرکز فروش صنایع دستی در شهرکرد در خیابان ملت غربی (خیابان شهید استکی) واقع شده است.اما اگر در سایر شهرهای کشورمان هستید و قصد دارید صنایع دستی شهرکرد را خریداری کنید، توصیه می کنیم از فروشگاه صنایع دستی بوشهر اقدام نموده و به شکل اینترنتی خریداری نمایید. در خرید اینترنتی امکان مقایسه صنایع دستی از لحاظ کیفیت و ماندگاری و قیمت به سادگی امکان پذیر است و در وقت شما نیز صرفه جویی زیادی می شود.
قیمت صنایع دستی شهرکرد
همانطور که از معرفی صنایع دستی شهرکرد متوجه شدید تنوع بالایی دارند و هر کدام با کاربرد خاص و شیوه بافت یا ساخت یونیک خود در کشور زبانزد هستند. قیمت ها در بازار صنایع دستی شهرکرد متعادل تر است با این حال کیفیت همه آنها را نمی توان تضمین کرد. در فروشگاه صنایع دستی شهرکرد شما می توانید تمامی محصولات را در کسری از ثانیه با یکدیگر مقایسه نموده و بهترین کیفیت را با مناسبترین قیمت خریداری نمایید. خرید از فروشگاه های معتبر شما را از بابت کیفیت صنایع دستی مطمئن خواهد ساخت.
